Tradycyjne żywienie psa

nadzieja@

TRADYCYJNE ŻYWIENIE PSA

Psy są zwierzętami udomowionymi od 12 tysięcy lat, a pod względem żywieniowym są uzależnione od człowieka. Jeśli są żywione nieprawidłowo, nie mogą samodzielnie uzupełniać braków pokarmowych i ujawniają się skutki niewłaściwego żywienia.
Przy podawaniu karmy dla psów należy zapewnić zwierzętom: spokój, niezmienioną porę karmienia i czas jej trwania wynoszący około 20 minut. Karma musi być świeża o temperaturze około 38°C (Grunbaum 1988). Trzeba dbać, aby zwierzęta jadły samodzielnie, co sprzyja prawidłowemu zachowaniu w trakcie jedzenia i prawidłowej higienie żywienia.
Psy muszą dostawać pełnoporcjową dawkę pokarmową. Podawanie nie zbilansowanej karmy może powodować niedożywienie lub zatrucie. Nieprawidłowe żywienie to podawanie nadmiernej ilości mięsa. Mięso zawiera zbyt dużo fosforu w stosunku do wapnia. Także istnieje zbyt duże niebezpieczeństwo żywienia psa kośćmi każdego rodzaju. Sprzyja to tworzeniu się w przewodzie pokarmowym złogów wapniowych, co powoduje zaczopowanie jelit, pęknięcia i zaparcia. Głównym celem tradycyjnego żywienia jest dostarczenie psu energii i składników pokarmowych zapewniających właściwe zbilansowanie dziennej diety. Dietę zbilansowaną możemy zdefiniować jako karmę, która stosownie do wieku i aktywności psa utrzymuje go w zdrowiu (Edney 1992, Taylor1992). Tradycyjne żywienie psa polega przede wszystkim na stosowaniu pokarmów odpowiednich dla jego przewodu pokarmowego typowego dla zwierząt mięsożernych (Smyczyński 1983). U psów przewód pokarmowy jest około 6 razy dłuższy od tułowia (Lisiecki 1976). Trzeba jednak pamiętać, że u psa - mimo od wieków trwającego przystosowania się do sposobu życia człowieka - przewód pokarmowy nadal w pewnym stopniu pozostał taki sam, jak u jego dzikich przodków. Jego silna, rozwinięta szczęka drapieżnika musi otrzymywać pokarm do gryzienia i nie nadaje się do żucia kaszki, ciastek i innych przysmaków. Jego stosunkowo krótki - w porównaniu z innymi gatunkami zwierząt - przewód pokarmowy nie potrafi wykorzystać większej ilości pokarmu roślinnego, gdyż nie posiada do ich trawienia odpowiednich enzymów, które posiadają np. przeżuwacze. Natomiast pies może za pomocą soków trawiennych żołądka rozłożyć i strawić nawet większą ilość mięsa (Teichmann 1974).
Do normalnego funkcjonowania organizmu pies potrzebuje dziennie na 1 kg masy ciała 4-5 g białka, 1-2 g tłuszczu, 10-15 g węglowodanów (Lisiecki 1976, Grunbaum 1988).
Nie można ściśle ustalić terminów i częstotliwości karmienia. Zależy to od wieku, wielkości, stanu fizjologicznego (ciąża, laktacja), użytkowości zwierzęcia, a także możliwości użytkownika. Psom młodym (do 6 miesięcy życia), sukom w ostatnim okresie ciąży i karmiącym oraz psom ciężko pracującym podajemy pokarm z reguły kilka razy dziennie (3-5), pozostałym 1-2 razy dziennie. Natomiast dorosłego psa karmimy 1-2 razy dziennie (Staniszewska 1986, Edney 1992.

Każdy pies powinien mieć swoje własne naczynie na karmę i pojemnik na wodę.
Naczynie to musi być starannie umyte przed każdym posiłkiem (Smyczyński 1983, Staniszewska 1986). Pokarm powinno podawać się zawsze świeży, o temperaturze pokojowej, a nie zimny lub gorący. Jeżeli pokarm przygotowujemy raz na dwa lub więcej dni i przechowujemy go w lodówce, należy zawsze pamiętać o jego podgrzaniu. Szczególnie niebezpieczny jest pokarm skwaśniały, stęchły i spleśniały. Jest on wtedy najczęściej przyczyną zatruć i chorób u psów (Teichmann 1974).
Pies o ustalonym rozkładzie dnia, otrzymujący regularnie posiłki, również regularnie załatwia potrzeby fizjologiczne.
Nie zjedzony pokarm powinien być usunięty z miski po upływie około 30 minut od odejścia psa. Niektóre psy starają się same sprzątnąć pozostawiony pokarm. Popychają miskę nosem pod meble lub wywracają ją i zakopują pod dywan, na którym stała. Psy najczęściej zjadają pokarm podchodząc do miski i zjadając go co jakiś czas lub najczęściej wieczorem, po zgaszeniu światła (Staniszewska 1986).

Pokarm mięsny trawią psy łatwiej i szybciej niż inne zwierzęta. Dlatego głównym ich pożywieniem jest mięso. Jednak wyłączne żywienie mięsem również nie jest wskazane. Nadmiar mięsa przy obfitej diecie mięsnej odkładany jest w postaci tłuszczu, a więc podobnie jak przy skarmianiu nadmiaru węglowodanów i tłuszczów. Najlepsze jest mięso pełnowartościowe oraz wysokowartościowe, narządy wewnętrzne (wątroba, śledziona, serca, nerki). Małe znaczenie odżywcze mają płuca, gdyż zawierają dużą ilość tkanki łącznej (mogą stanowić pokarm uzupełniający). Niską wartość mają także: małżowiny uszne, jelita (Smyczyński 1983, Teichman 1974).

Mięso surowe jest w zasadzie lepsze dla psów niż gotowane, gdyż zawiera pełny zestaw witamin i substancji smakowych. Jednak przy karmieniu psów surowym mięsem wydzielają one nieprzyjemną woń, co szczególnie niemiłe jest u psów pokojowych. Na surowo może być skarmiane jedynie mięso zdrowe. Padlina, ze względu na możliwość zakażenia lub obecności pasożytów, może być skarmiana tylko po dokładnym ugotowaniu (Teichmann 1974, Roskosz1961).

Psy mogą być żywione mięsem ze wszystkich gatunków zwierząt. Nie powinno jednak być ono zbyt tłuste. Najlepszym mięsem jest wołowe i cielęce. Także profesor Mangold, znany specjalista od żywienia, zaleca podawanie mięsa końskiego jako pierwszego pokarmu stałego szczeniętom (Teichmann 1974. Tarkiewicz 1971).

Źródłem białka, niezbędnego w jadłospisie psa, mogą być ryby morskie, jak dorsz, okonie morskie. Ryby zawierają dużo białka, witaminę A i fosfor. Mogą być podawane na surowo lub gotowane. Oczywiście duże ości muszą być usunięte. Nie wolno jednak karmić psów rybami solonymi, wędzonymi i marynowanymi (Teichmann 1974).

Psy nie mogą dostawać ostrych dodatków, jak papryka, pieprz, gałka muszkatołowa itp. Psy łatwo przyzwyczajają się do ostrych dodatków w pokarmach i później nie chcą bez nich jeść swojego pokarmu. Jednakże dłuższe podawanie takich dodatków doprowadza do podrażnienia nerek i ich schorzeń. Nie można jednak pozbawić zupełnie psa dodatku soli, gdyż jest ona niezbędna w przemianie materii. Pożyteczne są sole zawarte w wodzie pozostającej po gotowaniu warzyw. Na tej wodzie z dodatkiem odpadków warzyw (byle nie zgnitych) można gotować pokarm dla psów (Smyczyński 1983. Teichmann 1974). Dzienne zapotrzebowanie psa na sól kuchenną wynosi około 15-20 g. Nadmiar soli wywołuje zaburzenia w przemianie materii (Lisiecki 1976).

Wartość kości w żywieniu psów Jest przez wielu hodowców niedoceniana: kości cielęce, chrząstki i kruche kości wołowe stanowią dla naszych czworonogów niezbędny smakowity dodatek, ale pod warunkiem, że nie są zbyt wyługowane długotrwałym gotowaniem. Oczywiście nie można kości uważać za podstawę pokarmu, są one tylko dodatkiem. Jako dodatek do pokarmu stanowią źródło substancji mineralnych. Ponadto wzmacniają zgryz. Jednakże nie mogą to być kości piszczelowe lub rurowe, szczególnie z dziczyzny lub drobiu, gdyż są one kruche, ostre i mogą być niebezpieczne. Podobnie osłonki z wędlin ze sztucznych tworzyw i papieru są niejadalne i niestrawne (Smyczyński 1983. Teichmann 1974). Obecnie dodatek kości w żywieniu psa uważa się za szkodliwy, powodujący zaparcia i zaczopowania jelit.

Doskonałe dla psów są specjalne psie suchary. Wyrabiają one zgryz i mechanicznie czyszczą zęby. Zawierają mączkę mięsną, kostną, rybną i zbożową. Są produktem wysoko odżywczym i łatwo strawnym. Dobre suchary powinny zawierać wszystkie niezbędne odżywcze składniki mięsne i roślinne. Jeżeli są dobrze wysuszone, mogą być dłuższy czas przechowywane i stanowią wygodne pożywienie w podróży, na polowaniu i w czasie wystawy. Nie mogą jednak być psy żywione wyłącznie sucharami (Teichmann 1974).

Mleka wymagają tylko szczenięta i karmiące suki, jednakże nie można go podawać w nadmiarze. Natomiast zdrowy pies może się bez niego obejść, jeśli otrzymuje białko w postaci mięsa. Mleko musi być świeże lub dobrze zakwaszone. Nadkwaszone mleko łatwo wywołuje zaburzenia w czynności przewodu pokarmowego, zwłaszcza u młodych zwierząt (Smyczyński 1983, Teichmann 1974).

Najlepszym tłuszczem zwierzęcym dla psów jest łój wołowy, a z roślinnych olej lniany, sojowy, słonecznikowy, arachidowy. Zawierają one nienasycone kwasy tłuszczowe, niezbędne dla organizmu, działają dodatkowo korzystnie na skórę i sierść (Forelle 1966).

Pokarmy roślinne dzięki obecności węglowodanów, głównie skrobi, stanowią źródło energii. Dają uczucie sytości, które trudno osiągnąć przy żywieniu mięsem. Szczególnie chętnie stosowany jest ryż, gdyż jest on tani i łatwo strawny. Ponieważ jednak, w porównaniu z kaszami zbożowymi, jest bogaty w różne węglowodany, łatwo doprowadza do otłuszczenia i dlatego niewskazane jest karmienie nim przez dłuższy czas. Z tego samego powodu otyłe psy nie powinny otrzymywać klusek i innych potraw mącznych (Staniszewska 1986. Teichmann 1974).

Ziemniaki podaje się w małej ilości, gotowane i dobrze rozgniecione. Żołądek psa wydziela soki trawienne rozkładające mięso (białko), natomiast ziemniaki są trawione słabo (Smyczyński 1983, Teichmann 1974).

Większość psów nie lubi i instynktownie unika jedzenia roślin strączkowych (groch, fasola, soczewica). Zawierają one wprawdzie dużo białka roślinnego, ale pies nie jest w stanie go wykorzystać. Są one dla mięsożernych ciężkostrawne, wywołują wzdęcia, nawet jeżeli przed gotowaniem byty długo moczone i rozdrobnione. Strączkowe pozostają w przewodzie pokarmowym od 3 do 5 dni. Także kapusta wywołuje wzdęcia i dlatego nie należy jej podawać (Teichmann 1974).

Także na żywienie mają wpływ składniki mineralne, z których szczególną rolę odgrywają: wapń, fosfor, sód. Wapń wpływa na skład kości i dodatkowo na funkcje serca i układu nerwowego. Fosfor wchodzi w skład krwi, a także niezbędny jest do prawidłowego przebiegu przemiany materii. Dużo wapnia i fosforu zawierają mączki zwierzęce: kostne, mięsno-kostne i rybne (Lisiecki 1976).

Zapotrzebowanie na witaminy zaspokaja się dodając do pokarmu różne jarzyny i owoce. Należy przyzwyczajać do nich psa od wieku szczenięcego. Wskazane jest podawanie psu szpinaku, marchwi, cebuli i jabłek. Najlepiej podawać je do jedzenia na surowo dobrze rozdrobnione, ale tylko dorosłym. Młodym szczeniętom podawać tylko gotowane, gdyż surowe powodują zaparcia. Niedobór witamin powoduje zaburzenia w przemianie materii, hamuje rozwój organizmu (Teichmann 1974, Lisiecki 1976).

Bardzo ważnym składnikiem, jak substancje odżywcze, jest woda, która jest niezbędna do normalnego przebiegu przemiany materii. Tak więc trzeba pamiętać, aby pies miał cały czas dostęp do świeżej i czystej wody po jej przegotowaniu (Smyczyński 1983, Teichmann 1974).